VỀ BÀI VĂN TÁN HỌ PHẠM Ở XÃ THƯỢNG CẦM HUYỆN KIẾN XƯƠNG TỈNH THÁI BÌNH
PHẠM THỊ HƯƠNG LAN
Viện nghiên cứu Hán Nôm
Họ Phạm là một trong những dòng họ sinh sống lâu đời so với các dòng họ khác ở đất Thượng Cầm. Đất Thượng Cầm thời Nguyễn thuộc xã Tống Vũ tổng Hội Khê huyện Vũ Tiên phủ Kiến Xương trấn Sơn Nam Hạ. Nay là thôn Nam Tiến xã Vũ Lạc huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình. Tính đến nay con cháu họ Phạm đã có 11 đời sinh sống ở đây. Hiện nay trong gia tộc có cuốn phả ghi chép lại các đời từ thủy tổ cho đến đời thứ 11, đặc biệt phần đầu cuốn gia phả có bài tán viết theo thể song thất lục bát, gồm 86 câu. Tuy cuốn phả không ghi rõ niên đại, nhưng chúng tôi phỏng đoán văn bản được hình thành đời Nguyễn. Cuốn phả viết, vần điệu uyển chuyển dễ nhớ, chữ chân phương.Đôi khi còn sử dụng các từ cổ như “đề đa”, “rầm rà”, và các điển tích. Nội dung bài tán cũng như bao bài tựa của các quyển gia phả viết bằng chữ Hán khác, đều xoay quanh vấn đề giới thiệu sơ lược nguồn gốc tổ tiên từ đời thứ nhất cho đến đời thứ 11. Đồng thời cũng liệt kê ra những người trong họ tộc những ai được giữ chức gì trong làng trong xã. Nhận thấy đây là một bài tán hay nên chúng tôi xin được phép phiên ra để giới thiệu cho mọi người cùng biết.
Cây có gốc mới sinh cành lá
Nước có nguồn mới chảy ra sông
Người ta có tổ có tông
Sau rồi mới đến có ông có bà
Kể sự tích họ ta thuở nọ
Quê ở đâu không rõ căn nguyên
Tổ ta tên gọi Phúc Hiền
Đến đây lập ấp khẩn điền khai hoang
Bà Từ Niệm ở đường trên dưới
Cũng kể nghề làm ruộng làm vườn
Tình cờ chẳng gán mà nên
Đôi bên ý hợp kết duyên Tấn Tần
Ông sẵn lòng tu nhân tích đức
Bà ra tay nảy mực cầm cân
Ân cần phủ dụ phương dân
Kẻ xa đoái đức người gần sợ uy
Cầm quyền chính quản gây tân ấp
Xuất gia tán hợp dân cùng
Khi nên trời cũng chiều lòng
Năm trai hai gái nối dòng trâm anh
Ông Bá Trúc đầu sinh là cả
Ông Văn Minh là thứ nối ra
Ông Sĩ Ngạn là thứ ba
Còn ông Liêm Cẩn ấy là thứ tư
Ông Trực Tính thác từ thuở nhỏ
Đến ngày nay kí kị ở chùa
Tố Nga Minh Nguyệt hai cô
Làm dâu về cửa họ Chu họ Trần
Gốc ở đó nguồn căn ở đó
Rồi sinh ra tằng tổ phụ thân
Soi gương vãng sự còn gần
Rõ ràng tiêu biểu ở dân xã này
Thịnh vượng nhất từ ngày ngũ đại
Người đề đa của lại đề đa
Có gia sản có tư cơ
Mấy trăm mẫu ruộng mấy toà nhà xây
Tiếng cự phú bồng nơi thứ nhất
Đường công danh cũng rất vẻ vang
Có ông đi việc quân vương
Vì dân vì nước những hàng mấy niên
Cũng có ông lạc quyên Bá hộ
Có ông thời chấp bộ Hộ danh
Đương khi thời với phân tranh
Có ông huyện trưởng chức mình quản cơ
Qua sáu đời rồi ra bảy đời
Chánh tổng và Chánh lí cũng nhiều
Nhất tộc đến năm, sáu hào
Quyền hô bách nức ai nào chớ kinh
Văn đã lắm thí sinh trúng khóa
Võ cũng nhiều xích khỏa tập binh
Kẻ báo hương lí thân danh
Người làm chức dịch quyền xông xa gần
Kẻ kí lục ở tòa Thượng thẩm
Được thưởng về Bát phẩm văn giai
Trước sau Tiên chỉ mấy đời
Ân uy ngậm khắp trong ngoài ngợi khen
Cháu tám đời chức nguyên Lí trưởng
Sung hội viên thăng thưởng văn giai
Tính ra chi phái trong ngoài
Kì hào huynh thứ ngoài vài mươi ông
Vì tiên tổ vun trồng cây đức
Nên cháu con dài dức nghìn năm
Vẻ vang trong đất Thượng Cầm
Cánh vờn sum họp dư trăm rỡ người
Người phúc hậu sau thời hưởng phúc
Phúc trời cho thiên ức tử tôn
Còn trời còn nước còn non
Đời cha vinh hiển đời con sang giàu
Cây có thẳng bóng sau mới thẳng
Nước có trong nguồn đặng mới trong
Yêu nhau gìn giữ nhau cùng
Tuy rằng cửu đại những tông thống nhà
Khắp trên dưới dĩ hòa vi quý
Để làm gương cho kẻ anh niên
Nhân cơ nghĩa chỉ đã bền
Sáng nền nếp cũ mở giềng mối sau
Thừa bản tộc ủy tôi tu phả
Tiện bút hoa ghi sự thuỷ chung
Rõ ràng tổ đức tôn công
Trăng trong gương sáng soi chung muôn đời
Chúc cả họ ân trời phù hộ
Trăm nghìn năm phúc thọ vinh hoa
Hòe thêm quả quế thêm hoa
Nở cành xanh ngọn rườm rà phong quang
Chữ rằng thế thế kì xương./.
Phạm Thị Hương Lan
Nguồn tin: Viện Hán Nôm
0 nhận xét:
Đăng nhận xét